Λιτζάς και Αγράφων, Επισκοπή

Επισκοπή στα χρόνια της τουρκοκρατίας. Υπαγόταν στη μητρόπολη Λαρίσης και περιλάμβανε την περιοχή των Αγράφων και το βορειοανατολικό τμήμα της Φθιώτιδας. Με την επωνυμία Λιτσά ή Λιτζά συναντάται τον 9o αι. Με ολοκληρωμένη την επωνυμία της ως Λιτζάς και Αγράφων (ή Λιτσάς και Αγράφων) παρουσιάζεται τον 13o αι., την οποία διατήρησε έως το 1833, οπότε μετονομάστηκε σε Καλλιδρόμη, με έδρα το Καρπενήσι. Η προσφορά της επισκοπής στο υπόδουλο έθνος στα χρόνια της τουρκοκρατίας ήταν πολύ σημαντική. Στο ενεργητικό της πρέπει να υπολογιστεί και η οικοδόμηση αξιόλογων ναών, πολλοί από τους οποίους σώζονται έως σήμερα, όπως της Επισκοπής, του Μάραθου, της Παναγίας Δομιανών, της Πρασιάς καθώς και αρκετά εξωκλήσια. Στην περιοχή της επισκοπής χτίστηκαν και αρκετά μοναστήρια, τα σπουδαιότερα από τα οποία είναι της Τατάρνας, του Προυσού, του Σωτήρα και της Παναγίας της Πελεκητής. Οι τοιχογραφίες τους μαρτυρούν ότι στην περιοχή άνθησε η αγιογραφία, τόσο στα χρόνια του Βυζαντίου όσο και στην περίοδο της τουρκοκρατίας. Σημαντική ήταν επίσης η συμβολή της επισκοπής στην ίδρυση σχολείων ανώτερης και στοιχειώδους εκπαίδευσης, με σπουδαιότερες τις σχολές του Καρπενησίου, των Βραγγιανών και του Φουρνά, για την παροχή ανώτερης μόρφωσης. Οι σχολές αυτές, επί 150 χρόνια, ήταν πνευματικά κέντρα του υπόδουλου ελληνισμού και φυτώρια δασκάλων, οι οποίοι προπαρασκεύασαν το έδαφος για την επίσπευση της ελληνικής παλιγγενεσίας.